તેલંગાણાના મુખ્યમંત્રી કે ચંદ્રશેખર રાવ પટનામાં બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર અને ડેપ્યુટી સીએમ તેજસ્વી યાદવને મળ્યા. સૂત્રો જણાવે છે કે બેઠકમાં તાજેતરની રાજકીય સ્થિતિ, તેમના સંબંધિત હિતો અને સામૂહિક રાજકીય હિતોની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. કેસીઆરએ 2024ને લઈને નીતીશ કુમાર તરફ આશાભરી નજરે જોયું છે એટલું જ નહીં, હવે સીપીઆઈ(એમ)ના મહાસચિવ સીતારામ યેચુરી પણ નીતિશ કુમારના રૂપમાં વિકલ્પ મેળવતા જોવા મળી રહ્યા છે.

રાષ્ટ્રીય જનતા દળના અગ્રણી નેતાએ કહ્યું કે વિપક્ષ પાસે નીતીશની ઉંમર અને તેમના અનુભવ જેવો સક્રિય ચહેરો નથી. આરજેડીના લાલુ પ્રસાદ યાદવ પણ ઈચ્છે છે કે નીતીશ કુમાર જનતા દળ પરિવારની એકતા માટે કામ કરે. આવી સ્થિતિમાં મોટો સવાલ એ છે કે શું નીતીશ કુમાર 2024માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને ટક્કર આપી શકશે?

2015ની બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણીને યાદ કરો. શરદ યાદવનો જ પ્રયાસ હતો કે જનતા દળ પરિવાર એક થયો અને એક મોટી રાજકીય શક્તિ બની. તેની શરૂઆત બિહારથી અને મહાગઠબંધન દ્વારા થવી જોઈએ. આ પહેલમાં શરદ યાદવે JD(U), RJD, સમાજવાદી પાર્ટી, કોંગ્રેસ સહિત અનેક પાર્ટીઓને મંચ પર લાવ્યા હતા. બાદમાં કેટલાક તેનાથી છૂટી ગયા હતા. બાદમાં 2017માં નીતીશ કુમાર પણ છોડીને NDAમાં ગયા હતા. શરદ યાદવ અને લાલુ પ્રસાદ યાદવ એક જ યુગ, સમાન અભિયાન અને શરૂઆત જોવા માંગે છે.

નીતિશ કુમાર નેતૃત્વ કરશે તો જ 2024માં મોદીને પડકારશે
નીતિશ કુમારે કોંગ્રેસ પાર્ટીના વચગાળાના અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધી સાથે આરજેડી અને કોંગ્રેસ સાથેના મહાગઠબંધનમાં જોડાવા માટે વાત કરી હતી. કોંગ્રેસ પાર્ટીના પૂર્વ મહાસચિવનું કહેવું છે કે હજુ એ સમય નથી આવ્યો કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને કોણ હરીફાઈ આપશે? હવે તૈયારી કરવાનો અને સ્પર્ધા કરવાનો સમય છે. તેથી વિપક્ષી પાર્ટીઓએ આ વાતને ધ્યાનમાં રાખીને આગળ વધવું જોઈએ. નીતીશ કુમાર પોતે પણ માને છે કે જો વિપક્ષના રાજકીય પક્ષો એક થઈ જશે તો 2024માં ભાજપને કોઈ પૂછશે નહીં. નીતિશ કુમારની પાર્ટી અને મહાગઠબંધન સરકારના એક મંત્રીનું કહેવું છે કે મુખ્યમંત્રીએ 2024માં મોદીને પડકારવાનું મન બનાવી લીધું છે. તેના હૃદયમાં ઊંડે સુધી કંઈક છે. રાજીવ રંજન સિંહ ઉર્ફે લલન સિંહને પણ વિશ્વાસ છે કે 2024માં ભાજપને આકરો પડકાર આપવામાં આવશે. આરજેડીના સ્થાપક નેતાનું કહેવું છે કે નીતીશ કુમારે જનતા દળ (બીજુ)ના નવીન પટનાયક, ટીડીપીના ચંદ્રબાબુ નાયડુ અને અન્ય લોકો સાથે વાતચીત શરૂ કરવી જોઈએ. સૂત્રો જણાવે છે કે સીપીઆઈ(એમ)ની બેઠકમાં સીતારામ યેચુરીએ પણ નીતિશ કુમારને 2024ના ચહેરા તરીકે જોવાનું શરૂ કર્યું છે.

ધર્મની રાજનીતિનો જોર જ્ઞાતિથી આગળ વધતો નથી
શરદ યાદવ માને છે કે ધર્મનો જોર જ્ઞાતિ સામે ઝાંખો પડી જાય છે. તેના આધારે તેઓ 2015ની વિધાનસભા ચૂંટણીની સ્ક્રિપ્ટ તૈયાર કરી રહ્યા હતા. જેડી(યુ)ના કેસી ત્યાગીનું કહેવું છે કે બિહારમાં તેમની સરકાર જાતિની વસ્તી ગણતરી કરશે. મહાગઠબંધનની સરકારમાં પણ પછાત, અન્ય પછાત, દલિત, લઘુમતી મંત્રીઓનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે બિહારથી દેશની રાજનીતિની દિશા બદલવા માટે જનતા દળ પરિવારની સાથે વિપક્ષી દળોને સાથે લાવવા અને જાતિના મુદ્દાને સરળ રાખવાની પહેલ થઈ શકે છે. આગળ અને પછાતની આ લડાઈ ભાજપના વોટમાં મોટો ફટકો લગાવી શકે છે.

જો 100 બેઠકો પર ભાજપને ઝટકો આપવાનો ટાર્ગેટ છે તો 2014ની બેઠકો 2024માં નહીં હોય.
આરજેડી માટે ચૂંટણી સર્વેક્ષણો, ઝુંબેશ વગેરેમાં મોટી ભૂમિકા ભજવનાર સૂત્રનું કહેવું છે કે 2024માં 2014ના સર્વેને રોકવા એ કોઈ મોટી વાત નથી. પરંતુ આ માટે બધાએ એક લક્ષ્ય પર આવવું પડશે. સેફોલોજી સાથે જોડાયેલા એકે ખાનનું કહેવું છે કે 2014માં ભાજપ અને તેના સહયોગીઓને 100 સીટો પર હરાવવાનું લક્ષ્ય હાંસલ કરી શકાય છે. એનડીએ 250 બેઠકોમાં એકીકૃત થયા પછી 2024 માં ચિત્ર બદલાઈ શકે છે અને થવાની સંભાવના છે. આ અંગે સમાજવાદી પાર્ટીના એક વરિષ્ઠ નેતાનું કહેવું છે કે મે 2023 સુધી રાહ જુઓ. રાજકારણમાં અત્યારે ઘણું બધું થવાનું છે