ઉત્તરપ્રદેશના હરદોઈ જિલ્લામાં, ખેડૂતો (Farmers)લીલા શાકભાજીની (vegetable)ખેતી કરીને તેમની આર્થિક સ્થિતિને સશક્ત બનાવી રહ્યા છે. હરદોઈના ભુડવાના રહેવાસી સુરેન્દ્રએ ખેતી દ્વારા એક દાખલો બેસાડ્યો છે. દિલ્હીમાં રોજીરોટી કમાતા સુરેન્દ્ર હવે ખેતી (Agriculture) દ્વારા સારી કમાણી કરી રહ્યા છે.સુરેન્દ્ર કહે છે કે તે દિલ્હીમાં સ્ટ્રીટ વેન્ડર્સ બનાવતો હતો, અને વિસ્તારોમાં ફરીને શાકભાજી વેચવાનું કામ કરતો હતો. આ રીતે તેઓ સમયાંતરે શાકભાજીના ભાવમાં થતી વધઘટનું મૂલ્યાંકન કરતા હતા.
महावीर कुल्फी सेन्टर की और से बूंदी वासियों को दीपावली की हार्दिक बधाई व शुभकामनाएं
પણ પછી લોકડાઉન આવ્યું. આ કારણે તેમની રોજગારી પણ જતી રહી અને તેમને આર્થિક સંકટનો સામનો કરવો પડ્યો. જેના કારણે મકાનમાલિકે તેને ઘરની બહાર કાઢી મૂક્યો. આ પછી તે કોઈક રીતે તેના ગામ પહોંચી ગયો. પરંતુ ત્યાં સુધીમાં તેમની આર્થિક સ્થિતિ ખૂબ જ ખરાબ થઈ ગઈ હતી. જો કે, અહીં તેણે પોતાની ખાલી પડેલી જમીનમાં કોઈક રીતે મૂળાની ખેતી કરી હતી. જ્યારે પાક સારો હતો ત્યારે તેને વેચીને પણ થોડા પૈસા ભેગા થઇ ગયા હતા. ત્યારથી, તેણે ખેતી કરવાનું નક્કી કર્યું અને દિલ્હી પાછા જવાનો નિર્ણય બદલ્યો.
સુરેન્દ્રએ લીલોતરી ખેતી વિશે માહિતી મેળવી
દરમિયાન, જિલ્લા બાગાયત વિભાગ દ્વારા ગામના ચૌપાલમાં એક કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં ગ્રામજનોમાં માસ્ક અને સેનિટાઈઝરનું વિતરણ કરવામાં આવી રહ્યું હતું. આ સાથે ખેતીને લગતી માહિતી પણ આપવામાં આવી રહી હતી. ત્યાંથી, સુરેન્દ્રએ લીલા શાકભાજી અને પાંદડાવાળા ગ્રીન્સ ઉગાડવા વિશે શીખ્યા. કારણ કે બજારમાં હંમેશા તેમની માંગ રહે છે, તેથી તેની ખેતીથી વધુ ફાયદો થાય છે.
ખેડૂતની વધી કમાણી
સુરેન્દ્રએ પોતાના ખેતરમાં ગાયનું છાણ નાખીને ખેતરને સારી રીતે તૈયાર કર્યું છે. તેમણે સમગ્ર 1 હેક્ટરમાં મૂળાનો પાક તૈયાર કર્યો હતો. જે બજારમાં ખૂબ સારા ભાવે વેચાયો હતો, જેના કારણે તેમના ખિસ્સામાં ઘણા પૈસા આવ્યા હતા અને ત્યારથી તેઓ ખેતીમાં મૂળાનો પાક કરી રહ્યા છે. ખેડૂતે જણાવ્યું કે વચ્ચે તે સોયા, ધાણા, પાલકની પણ લણણી કરે છે, પરંતુ મૂળાના પાકે તેનું જીવન બદલી નાખ્યું છે. હવે તેમના બાળકો સારી શાળામાં ભણવા જાય છે અને તેઓએ તેમના ઘરમાં પાકું છાપરું પણ મૂક્યું છે.
40 દિવસમાં તૈયાર
હરદોઈ જિલ્લા બાગાયત અધિકારી સુરેશ કુમારે જણાવ્યું કે મૂળાનો પાક લગભગ 40 દિવસમાં તૈયાર થઈ જાય છે. અને માર્કેટમાં તેનો ભાવ લગભગ 40 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે મળે છે. ખેડૂતને વહેલા પાકમાં વધુ નફો મળે છે. નાજુક જમીનમાં મૂળાનો પાક સારો થાય છે. તેથી, ખેડૂતે લગભગ 5 વખત ખેતર ખેડવું જોઈએ. જેના કારણે મૂળાના મૂળ પૂરતા પ્રમાણમાં ઉંડા જાય છે અને મૂળાનું ઉત્પાદન ખૂબ જ સારું થાય છે, વરસાદની મોસમમાં એક હેક્ટરમાં મૂળા 250 ક્વિન્ટલથી વધુ થાય છે.
પુસાની વિવિધતા ખેડૂતો માટે ફાયદાકારક છે
પુસા દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી મૂળાની ઘણી જાતો ખેડૂત માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ રહી છે. જોકે, સપ્ટેમ્બરમાં વાવેલો મૂળો ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલે છે અને આ દિવસોમાં વરસાદને કારણે મૂળાનો ખૂબ સારો પાક મળી રહ્યો છે, જુલાઈમાં પણ મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતો મૂળા ઉગાડે છે, જે શિયાળા સુધી ચાલે છે. એક હેક્ટરમાં મૂળાના ખેડૂતને દોઢ લાખ રૂપિયા સુધીનો ફાયદો મળી રહ્યો છે. ડૉ.શેર સિંહે જણાવ્યું કે મૂળાના સેવનથી હાર્ડ એટેકનો ખતરો ઓછો થઈ જાય છે. હૃદયના રોગો ઓછા થાય છે. પાચનતંત્ર મજબુત રહે છે, ડાયાબિટીસના દર્દી માટે મૂળા ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
