બાજરીની ખેતી કરતી મહિલા ખેડૂતોની સંખ્યામાં દર વર્ષે વધારો જોવા મળી રહ્યો છે. મયુરભંજમાં 2019 અને 2022 વચ્ચે બાજરીની ખેતીમાં મહિલા ખેડૂતોની ભાગીદારીમાં 104 ટકાનો ઉછાળો આવ્યો હતો. જ્યારે મોટાભાગની સ્ત્રીઓ ડાંગરની ખેતીની જવાબદારી તેમના પુરૂષ સમકક્ષો સાથે વહેંચે છે,
महावीर कुल्फी सेन्टर की और से बूंदी वासियों को दीपावली की हार्दिक बधाई व शुभकामनाएं
ઓડિશામાં મિલેટ મિશન હેઠળ બાજરીની ખેતી ફરી એકવાર મોટા પાયે પુનઃજીવિત કરવામાં આવી રહી છે . ઓછા વરસાદમાં પણ સારી ઉપજ આપનાર આ પાકની ખેતીનો ખર્ચ પણ ઓછો આવે છે. રાજ્યના આદિવાસી પ્રભુત્વ ધરાવતા જિલ્લાઓમાં બાજરીની ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. આના દ્વારા આજીવિકાની તકો પૂરી પાડવામાં આવી રહી છે, જેનાથી આર્થિક સ્વતંત્રતા મળી રહી છે.ઓડિશાના ત્રીજા સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા જિલ્લા મયુરભંજમાં 2019 થી બાજરીની ખેતીમાં સામેલ મહિલા ખેડૂતોની સંખ્યામાં 104 ટકાનો વધારો થયો છે.
મોગમ્બે ન્યૂઝ વેબસાઈટ અનુસાર, અત્યાર સુધી 19 જિલ્લાઓમાં બાજરીની ખેતી પુનઃજીવિત થઈ રહી છે, જે 52,000 હેક્ટરમાં 1.2 લાખથી વધુ ખેડૂતોને આવરી લે છે. મયુરભંજ એ 19 જિલ્લામાંનો એક છે. 2011ની વસ્તી ગણતરી મુજબ, તે ઓડિશાનો ત્રીજો સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો જિલ્લો છે અને 58 ટકાથી વધુ, ઓડિશાની સૌથી વધુ આદિવાસી વસ્તી ધરાવે છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં મયુરભંજમાં બાજરીના વાવેતર હેઠળનો વિસ્તાર 2022માં 771.98 હેક્ટરથી વધીને 1,690.5 હેક્ટર થયો છે. 2021-22માં, રાજ્ય સરકારે 3,415 ક્વિન્ટલ બાજરીની ખરીદી કરી, જેનાથી મયુરભંજમાં ખેડૂતોને રૂ. 11.5 મિલિયનની કમાણી થઈ.
મહિલાઓની ભાગીદારી વધી રહી છે
દર વર્ષે બાજરીની ખેતી કરવા માટે મહિલા ખેડૂતોની સંખ્યામાં વધારો થઈ રહ્યો છે. મયુરભંજમાં 2019 અને 2022 વચ્ચે બાજરીની ખેતીમાં મહિલા ખેડૂતોની ભાગીદારીમાં 104 ટકાનો ઉછાળો આવ્યો હતો. જ્યારે મોટાભાગની સ્ત્રીઓ ડાંગરની ખેતીની જવાબદારી તેમના પુરૂષ સમકક્ષો સાથે વહેંચે છે, ત્યારે મોટા ભાગના સ્થળોએ બાજરીની ખેતી સંપૂર્ણપણે સ્ત્રીઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે, જેનાથી તેઓ સ્વતંત્ર આવક પેદા કરી શકે છે અને તેમની નાણાકીય હોલ્ડિંગ વિશે જાગૃત રહે છે. મદદ મળે છે. મહિલાઓ તેમની પેદાશનો એક ભાગ સ્થાનિક બજારોમાં પણ વેચે છે, જેનાથી તેમને વધુ ભાવ મળે છે. મહિલાઓ તેને 50 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચે છે.
ઓડિશા મિલેટ્સ મિશન શરૂ કર્યું
મહિલા ખેડૂત કલ્પના સેઠી તેની બે એકર જમીનમાં બાજરીની ખેતી કરે છે. તેણી કહે છે કે તેણી જે જમીનમાં ખેતી કરે છે તે અગાઉ ઉજ્જડ જમીન હતી. પરંતુ હવે તે તેમાં બાજરીની ખેતી કરી રહી છે. જેના કારણે સારી આવક થાય છે અને તે બાળકોને સારું શિક્ષણ આપવામાં સક્ષમ છે. જો કે રાજ્યના પરંપરાગત સ્વદેશી પાક બાજરાની ખેતીને ખેડૂતોએ લાંબા સમયથી છોડી દીધી હતી, હવે આદિવાસી બહુલ વિસ્તારોમાં તેને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મુખ્ય કાર્યક્રમ 'ઓડિશા મિલેટ્સ મિશન (OMM)' ચલાવવામાં આવી રહ્યો છે.
આ કાર્યક્રમ 2017માં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અંતર્ગત ફરીથી બાજરીની ખેતી શરૂ કરવામાં આવી રહી છે. બાજરીની વિવિધ જાતો ઉગાડવામાં આવે છે જેમાં રાગી, ફોક્સટેલ, મોતી, જુવાર, કોડો અને બર્નાર્ડનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં રાગીનો કુલ વાવેતર વિસ્તારનો 86 ટકાથી વધુ હિસ્સો છે.
